دلار با توافق هسته‌ای گران می شود یا ارزان
دو روز مانده به پایان مذاکرات هسته ای در وین برای بسیاری این پرسش مطرح است که قیمت ارز در صورت توافق هسته ای چقدر خواهد شد؟
قیمت ارز در بودجه ایران بر مبنای دلار سنجیده می شود و قیمت هر دلار نفتی در بودجه امسال ۲۶۵۰ تومان است و بانک مرکزی هم هر دلار را به همین قیمت می فروشد.
در مقابل هر دلار در بازار آزاد ایران هم اکنون ۳۲۵۰ تومان است. یعنی فاصله قیمت هر دلار دولتی و آزاد ۶۰۰ تومان است.
به گزارش بی بی سی ،در هفته های اخیر قیمت دیگر ارزهای عمده نظیر یورو و پوند نزدیک به یکصدتومان کم شده اما نرخ دلار همچنان در همان سطح باقی مانده و تغییر نکرده است. قیمت هر یورو در بازار آزاد اکنون ۴ هزار و ۸۰ و پوند پنج هزار و ۱۰۰ تومان فروخته می شود. در حالی که چند هفته پیش قیمت یورو و پوند دست کم یکصد تومان بیشتر از قیمت های فعلی بود.
اما چطور قیمت ارز در بازار ایران دو سال پیش افزایش یافت؟ در سال ۱۳۹۱ خورشیدی درست در زمانی که کشورهای اروپایی دامنه تحریم ها را گسترش دادند و بحران اقتصادی ایران با شوک بزرگی در بازار ارز همراه شد، این تصور بوجود آمد که عامل افزایش نرخ ارز تنها تحریم های بین المللی به خصوص تحریم کشورهای اروپایی بوده است.
بحران ارزی و سه برابر شدن قیمت ارز در آن زمان بیشتر از آنکه به تحریم های بین المللی ربط داشته باشد به برنامه های اقتصادی دولت محمود احمدی نژاد رئیس جمهور وقت ارتباط داشت و حتی بدون تحریم ها هم سرانجام زمانی می رسید که این حباب بترکد.
دولت محمود احمدی نژاد نزدیک به ۸۰۰ میلیارد دلار درآمد نفتی را در هشت سال به ریال تبدیل و وارد اقتصاد کرده بود و نقدینگی که پیش از به قدرت رسیدنش کمتر از ۷۰ هزار میلیارد تومان بود به مرز۶۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده بود و هیمه تورم چنان زیر دیگ اقتصاد کشور روی خاکستری از آتش چیده شده بود که هیچ مانعی نمی توانست جلوی شعله ور شدن آن را بگیرد.
علاوه بر این، بیشتر از ده سال بود که نرخ ارز تثبیت شده بود و دلار بین ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ تومان در بازار فروخته می شد در حالی که تورم در فاصله این سالها همواره رشدی دو رقمی داشت بدون آن که اثری بر قیمت دلار داشته باشد.
بعد از بحران ارزی سال ۱۳۹۱ نیز دولت آقای احمدی نژاد ابتدا با ترفندهایی نظیر توزیع ارز مبادله ای در مرکزی با همین نام سعی کرد تا بحران را کنترل کند اما به مرور بودجه خود را نیز با هر دلار دست کم دوبرابر قیمت سال‌های قبلش بست.
قیمت دلار بعد از توافق یا عدم توافق هسته ای
بنابر قانون، دولت حسن روحانی تا دو هفته دیگر بودجه سالانه را به مجلس می برد و در آن مشخص خواهد کرد که هر دلار در بودجه سالانه چقدر قیمت دارد.
هر چه باشد قیمت دلار کمتر از ۲۶۵۰ تومان بودجه امسال نخواهد بود حتی اگر پس فردا توافق هسته ای صورت بگیرد و تحریم ها هم به کلی برداشته شود. هر چند برداشته شدن آنی و کلی همه تحریم ها در صورت توافق هسته ای در شرایط فعلی بعید به نظر می رسد و در بهترین شرایط هم مدت‌ها طول خواهد کشید تا دامنه تحریم ها کمتر شود.
هر چند با برداشته شدن تحریم ها ایران می تواند نفت بیشتری بفروشد و به درآمدهای بلوکه شده چند ساله گذشته نیز دست یابد ولی این روند هم روندی طولانی خواهد بود. به فرض آنکه ایران به سرعت بتواند به پول های نفتی که قبلا فروخته دست یابد، تاثیر آن در قیمت دلار در بازار داخلی چندان زیاد نخواهد بود و دست‌کم تاثیری در قیمت دلار دولتی نخواهد داشت.
اما این اتفاق می تواند فضای روانی حاکم بر کشور را تحت تاثیر قرار دهد و این اعتماد را ایجاد کند که دولت به اندازه کافی به دلار و دیگر ارزها دسترسی دارد و نیازی به نگرانی های گذشته در باره خالی شدن خزانه از دلار نیست.
با در نظر گرفتن وضعیت فعلی و با توجه به تجربه اقتصادی سه دهه اخیر ایران، دولت ها همواره تلاش کرده اند که قیمت ارزهای دولتی را به قیمت هایی که بازار آزاد به آن عادت کرده نزدیک کنند. بنابراین با توجه به نیاز ارزی و ریالی دولت ایران به نظر نمی رسد دولت تلاشی برای کاهش نرخ ارز انجام دهد حتی اگر توافق هسته ای صورت بگیرد.
به این ترتیب آنچه در بهترین حالت می توان تصور کرد این است که دولت برای فاصله قیمت ۶۰۰ تومانی دلار دولتی و آزاد مانور بدهد به خصوص اگر بخواهد برنامه تثبیت نرخ ارز را هم اجرا کند.
خوشبینانه ترین تحلیل ها در صورت توافق هسته ای روی دلار حدود ۲۸۰۰ تومان است و بدبینانه ترین هم در حد همین رقم فعلی یعنی دلار ۳۲۵۰ تومان.
اگر توافق هسته ای صورت نگیرد و مذاکرات برای یک دوره دیگر تمدید شود وضعیت قیمت دلار در همین سطح فعلی باقی می ماند ولی نگرانی در باره کمبود دلار و دیگر ارزها بیشتر می شود و برای همین هم دست کم برای یک دوره کوتاه قیمت ارزها کمی افزایش خواهد یافت به شرط این که امیدهای توافق هسته ای یکسره بر باد نرفته باشد.
اما در بدترین وضعیت و عدم رسیدن به توافق، برآوردها نشان می دهد که در صورت بی نتیجه بودن مذاکرات یک ساله، احتمال افزایش تحریم ها به حدی است که پیش بینی می شود همان وقایع و روند دو سال پیش دوباره تکرار شود و قیمت دلار دوباره به سمت چهار هزارتومان راه بیفتد. این که رقم دلار در بدترین وضعیت در کجا ثابت خواهد شد قابل پیش بینی نیست چون به متغیرهای متعددی نظیر شرایط اقتصادی داخلی، میزان و سطح تحریم های احتمالی تازه و محدودیت های فروش نفت بستگی دارد.
نوسان سکه ، آرامش دلار
به گزارش دنیای اقتصاد در سومین هفته آبانماه برای اولین بار در سال جاری، سکه عمدتا در قیمت‌هایی پایین‌تر از ۹۱۰ هزار تومان نوسان کرد. با وجود نوسانات سکه در بازار طلا، هفته گذشته تغییرات قیمتی دلار محدود بود و نرخ فروش این ارز در بازه بین ۳۲۵۰ تومان تا ۳۲۶۵ تومان قرارداشت. هفته قبل با کاهش نوسانات دلار بازار، بانک مرکزی نیز تا حدودی به روند قیمت‌گذاری نرخ رسمی دلار سرعت بخشید و نرخ دلار مبادله‌ای، در ششمین روز هفته از ۲۶۷۵ تومان عبور کرد.
شنبه کاهشی سکه؟
در روز انتهایی هفته گذشته، قیمت سکه برای دومین روز متوالی افزایش یافت تا بهای این فلز گرانبها کمی از مرز ۹۰۰ هزار تومان فاصله بگیرد و به کانال ۹۱۰ هزار تومانی نزدیک شود. روز پنج‌شنبه بهای سکه با ۲ هزار تومان افزایش نسبت به روز چهارشنبه به قیمت ۹۰۸ هزار تومان رسید. در بیست و یکمین روز آبانماه به دلیل ثبات نسبی قیمت اونس در بازارهای جهانی، بهای سکه بیشتر هم‌سو با قیمت دلار حرکت کرد و با افزایش دلار، بهای سکه نیز افزایش یافت. اما بهای اونس جهانی در ساعات انتهایی روز پنج‌شنبه و آغازین ساعات روز جمعه کاهش یافت و به مرز ۱۱۵۰ دلار، رسید. در طول هفته گذشته، فروشندگان سکه در برابر کاهش قیمت به زیر ۹۰۰ هزار تومان مقاومت کردند و قیمت سکه متناسب با افت طلای جهانی کاهش نیافت. مقاومت فروشندگان و عدم پایین آمدن قیمت سکه، متناسب با کاهش طلای جهانی موجب شد در تمام طول هفته گذشته ارزش ذاتی سکه از قیمت سکه بازار کمتر و سکه دارای حباب قیمتی مثبت باشد. سه‌شنبه هفته گذشته با وجود افت دلار و اونس، قیمت سکه در مقابل کاهش به زیر سطح ۹۰۰ هزار تومان مقاومت کرد و حباب قیمتی سکه، مثبت ۱۸ هزار تومان شد. هرچند با رشد نسبی بهای دلار و اونس در روز چهارشنبه، این حباب کمتر شد و قیمت سکه نیز پایداری بیشتری پیدا کرد. با این حال، برخی از کارشناسان معتقد بودند در صورتی که وضعیت بازار سکه از لحاظ فشار دو عامل اثرگذار؛ یعنی «دلار» و «اونس» در روزهای بعد از سه‌شنبه نیز به همان شکل می‌ماند یا اثر این عوامل شدیدتر می‌شد، مقاومت سکه در هم می‌شکست و با ترکیدن حباب ۱۸ هزار تومانی، قیمت سکه به زیر ۹۰۰ هزار تومان ببرد. بنابراین، روز شنبه نیز احتمال این امر وجود دارد که بهای این فلز گرانبها تغییر یابد، ولی تغییرات قطعا متناسب با نوسانات طلای جهانی است.
نوسان دلار بین ۳۲۵۰ تومان تا ۳۲۶۵ تومان
روز پنج‌شنبه بهای دلار با ۵ تومان افزایش نسبت به پنجمین روز هفته به قیمت ۳۲۶۵ تومان رسید. با این افزایش، قیمت دلار برای سومین روز متوالی بالا رفت. با این حال در سومین هفته آبانماه، نوسانات افزایشی این ارز محدود بود و شاخص بازار ارز تنها چند نوسان ۵ تومانی را در محدوه قیمتی ۳۲۵۰ تومان تا ۳۲۶۵ تومان تجربه کرد. به‌نظر می‌رسد در هفته قبل فضای بازار عمدتا تحت‌تاثیر دور نهم مذاکرات هسته‌ای در مسقط بود و تحت‌تاثیر این عامل «انتظاری» خرید و فروش ارز در بازار کم شد. به اعتقاد گروهی از فعالان، افزایش قیمت دلار در سه روز انتهایی هفته نیز ناشی از اظهارات برخی مسوولان، مبنی‌بر دشواری رسیدن به توافق جامع تا «سوم آذرماه» بود.
افزایش ۴ تومانی نرخ رسمی
هفته گذشته روند قیمت گذاری نرخ رسمی دلار از سوی بانک مرکزی تاحدودی تغییر کرد. روز پنج‌شنبه، بانک مرکزی نرخ رسمی دلار را ۲۶ هزار و ۷۵۸ ریال اعلام کرد که افزایش ۱۵ ریالی نسبت به روز چهارشنبه داشت. با این افزایش، در ۶ روز کاری هفته قبل، این نهاد مجموعا نرخ دلار مبادله‌ای را ۴ تومان افزایش داد. این در حالی است که نرخ رسمی دلار در هفته اول دومین ماه پاییز تنها یک ریال و در هفته دوم آبانماه ۱۳ریال افزایش یافته بود. به طورکلی با شروع شهریورماه و آغاز نوسانات دلار بازار، روند تعدیل نرخ رسمی از سوی بانک مرکزی کند شد و نرخ رسمی دلار، در ماه‌های شهریور و مهر مجموعا تنها ۱۳ تومان افزایش پیدا کرد. با این حال با آرامش روزهای اخیر بازار و کاهش نوسانات دلار، به‌نظر می‌رسد زمینه برای اصلاح نرخ رسمی دلار فراهم‌تر شده است.
عقب‌نشینی طلا در بازار جهانی
قیمت طلا در بازار جهانی با انتظار سرمایه گذاران برای افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا، از قیمتی که در پایان هفته گذشته به آن صعود کرده بود، عقب نشینی کرد.
به گزارش توریست مالزی و به نقل از خبرگزاری ایسنا، هر اونس طلا برای تحویل فوری در معاملات صبح دوشنبه بازار سنگاپور ۰٫۸ درصد کاهش یافت و به ۱۱۶۸ دلار رسید. این فلز ارزشمند روز جمعه پس از انتشار گزارش ضعیف‌تر از حد مطلوب بازار کار آمریکا و ضعیف شدن ارزش دلار، از رکورد پایین ۱۱۳۲ دلار به ۱۱۷۸ دلار صعود کرده بود که بزرگ‌ترین صعود یک روزه در پنج ماه گذشته بود.
در بازار نیویورک هر اونس طلا برای تحویل در دسامبر با ۰٫۲ درصد افزایش، به ۱۱۷۱ دلار صعود کرد.
بر اساس گزارش بلومبرگ، با آماده شدن بانک مرکزی آمریکا برای افزایش نرخ‌های بهره، طلا برای نخستین بار از سال ۱۹۹۸ به سوی دومین کاهش سالانه پیاپی در حرکت است. قوی شدن ارزش دلار، صعود بازارهای سهام و بهبود وضعیت اقتصاد آمریکا عواملی هستند که بانک مرکزی آمریکا را به افزایش نرخ‌های بهره تشویق می‌کنند.
طلا در فاصله دسامبر سال ۲۰۰۸ تا ژوئن سال ۲۰۱۱ با اجرای برنامه خرید ماهانه اوراق قرضه و همچنین کاهش نرخ‌های بهره از سوی بانک مرکزی آمریکا که با هدف پشتیبانی از رشد اقتصادی این کشور صورت گرفت، ۷۰ درصد رشد قیمت داشت اما سال گذشته پس از اینکه این بانک از تصمیم خود برای آغاز تعدیل این تدابیر خبر داد، ۲۸ درصد سقوط کرد.
این فلز ارزشمند ۳٫۳ درصد در اکتبر کاهش یافت که دومین کاهش ماهانه پیاپی در سال جاری میلادی بود. قیمت طلا از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون ۲٫۶ درصد کاهش یافته است.
تحلیلگران و معامله‌گران معتقدند طلا ممکن است تا پایان سال برای نخستین بار از سال ۲۰۰۹ تاکنون به ۱۰۰۰ دلار در هر اونس سقوط کند.
در بازار فلزات ارزشمند دیگر، هر اونس نقره برای تحویل فوری با ۰٫۳ درصد افزایش، به ۱۵٫۸۳۳ دلار رسید. هر اونس پلاتین به ۱۲۱۴ دلار رسید و هر اونس پالادیم در مقایسه با ۷۷۳ دلار در روز جمعه، ۷۷۴ دلار معامله شد.